Beeldvorming

In de jaren zestig verschenen er kinderseries op de televisie waarin personages voor kwamen die stotterden. Zoals in Pipo met Snuf en Snuitje; “m-m-mooie p-parels, f-f-fijne p-parels” maar ook in programma’s als Doris, waarin hij de rol aannam van iemand die stotterde – succes verzekerd want “een stotteraar” was om te lachen.

Een stotteraar werd neergezet als een dom persoon, een ‘neurotische zenuwpees’, te stom om serieus te worden genomen.

Daar zat ik dan als stotterend kind. De televisie was een krachtig medium dat zijn plaats had binnen het gezin. Dat beeld van een domme stotteraar werd de huiskamer ingeslingerd door volwassen mensen en ‘grote mensen’ hadden altijd gelijk

De ontwikkeling van een positief zelfbeeld werd hierdoor ernstig verstoord.

Het personage Brains uit de serie Thunderbirds was de uitzondering op de regel. Hij was slim, hij stotterde weliswaar maar hij werd serieus genomen. Dat hij door boeven in de woestijn werd ingegraven met alleen zijn kop boven het zand werd voor mij een levendig angstbeeld dat mij nog een tijd lang bleef achtervolgen.

Wat een poppenserie teweeg kan brengen in het gevoelsleven van een kind, en wat een impact het kan hebben als op de televisie een persoon die stottert wordt neergezet als de risee.
De tijdgeest van de jaren zestig was mede bepalend voor mijn jeugd.

In die jaren bestond er een stottertherapie die vooral gericht was op acceptatie. In de krant stond een foto van een groep mensen in een kring die luid moesten roepen: “ik ben een stotteraar!” Later verschenen er ook buttons met teksten als “ik stotter … nou en??”, “stotterjijofstotterik”, of “ik stotter, waar ben jij goed in?” Het dragen van zo’n button werd gezien als het ultieme teken van zelfacceptatie. Accepteren was essentieel, want volgens de professoren was stotteren een “mankement in de hersenen”. Door flink te oefenen en je uiterste best te doen, zou je de moeilijke letters onder controle kunnen krijgen.

Hoogst verwarrend allemaal want ik wist dat mijn natuurlijke staat vrij was van blokkades: ik kon prachtig voorlezen als ik alleen was en vertelde zonder te stotteren hele verhalen aan de poes. Maar in mijn schoolrapport stond een 4 voor lezen en de poes ging dood. En juist omdat ik zo hard mijn best deed om niet te stotteren tierde mijn angst welig. Het idee dat ik iets moest accepteren dat me zoveel pijn en schaamte bezorgde, en waar zoveel negativiteit aan hing zou in die tijd een godswonder zijn geweest.