Ondanks dat ik stotter vertel ik graag

Sybren is geen onbekende in de stottergemeenschap; hij is op veel gebieden actief. Daarover vertelt hij meer in dit interview.

Een druk baasje, zoals je zelf zegt. Sinds een paar jaar ben je voorzitter van stottervereniging Demosthenes. Had je een plan voor ogen? 

Ik ben inderdaad toevallig enkele jaren geleden weer in het bestuur van Stottervereniging Demosthenes gerold. Een jaar of 20 geleden heb ik ook in het bestuur van de vereniging gezeten, en heb ik onder andere veel activiteiten voor jongeren opgezet en was ik vice-voorzitter. Maar op een gegeven moment ben ik toch weer andere dingen gaan doen. Ik ben daarna wel altijd erg betrokken gebleven bij de vereniging, zo ben ik onder andere hoofdredacteur van het verenigingsblad ‘Voor Herhaling Vatbaar’ geworden en ben ik ook activiteiten blijven organiseren. Een paar jaar geleden ben ik vanuit mezelf internationale ontmoetingen gaan organiseren voor jongeren die stotteren, en dat gaf mij zoveel energie dat ik ook weer meer activiteiten voor de vereniging ging organiseren.
Toen een paar jaar geleden de functie van bestuurslid Activiteiten vrijkwam ben ik toch weer in het bestuur gegaan. Daar ben ik ingestapt met het idee om Demosthenes weer wat actiever te maken en meer activiteiten te organiseren. Helaas was dat ook de Coronaperiode met veel lockdowns, en heb ik van de nood een deugd gemaakt door ook meer online activiteiten te organiseren als vereniging. Gelukkig sloegen die activiteiten ook aan, en is er nog steeds vrijwel iedere maand een goed bezocht online Stottercafé. Maar er worden nu ook regelmatig allerlei live activiteiten bezocht en zie ik nu ook steeds weer nieuwe gezichten. Ook is er alle ruimte voor leden om zelf activiteiten te organiseren die hen aanspreken. 

Het voorzitterschap van de vereniging kwam vorig jaar op mijn pad, nadat de eerdere voorzitter er plotseling mee stopte. Het was zeker geen plan van mij om daar in te stappen, maar uiteindelijk voelde ik wel de motivatie om dat te gaan doen. Niet vanuit een bepaald vooropgezet plan. Maar ik vind het belangrijk dat de Stottervereniging een plek is waar mensen die stotteren zich thuis voelen, elkaar kunnen ontmoeten en waar ze zich verder kunnen ontwikkelen.
Om dat mogelijk te maken zijn er voldoende vrijwilligers nodig. De lijn die ik eerder ingezet had als bestuurslid Activiteiten om meer activiteiten te organiseren helpt daarbij, als voorzitter kijk ik iets breder en meer op de langere termijn.
Ik denk eigenlijk dat je als vereniging nooit klaar bent om je verder te ontwikkelen. Zo zou ik ook dolgraag mensen willen bereiken die zich nu erg eenzaam voelen met hun stotteren en in hun omgeving niemand anders kennen die stottert. Ik begrijp ook heel goed dat de stap om je dan bij zoiets als een vereniging aan te sluiten heel groot kan zijn. Tegen hen zou ik willen zeggen: kom toch gewoon een keer kijken, doe mee! Veel mensen die een keer een activiteit hebben bezocht blijven ook daarna vaker terugkomen.
Ook zou ik meer aan belangenbehartiging willen doen en ook opkomen voor mensen die in hun werk, opleiding of relatie door hun stotteren vastlopen. Zo zijn we nu een werkgroep ‘Stotteren en Werk’ gestart. Ik besef dat we op dat vlak nog veel meer kunnen doen, maar we kunnen dit niet alleen. Dus als je zelf mee wilt bouwen aan onze vereniging, actief wilt worden, dan kan je dat altijd bij mij of één van de andere bestuursleden kenbaar maken. Er zijn heel veel mogelijkheden om je als vrijwilliger voor de vereniging in te zetten, en je kunt daar alle ondersteuning bij krijgen die je nodig hebt. 

Een mooi initiatief was het Stotterfestival op 22 oktober 2022. Voldeed het aan jouw verwachtingen? Was er iets wat je anders zou willen doen en gaat het komend jaar weer plaatsvinden? 

Ja, heel erg mooi was dat! Ik kijk daar heel positief op terug. Toevallig viel Wereldstotterdag (ieder jaar op 22 oktober) vorig jaar op een zaterdag en konden we na de Coronaperiode eindelijk weer grootschalige live-evenementen organiseren. Spontaan heb ik toen voor zaterdag 22 oktober een buurtcentrum in Utrecht gereserveerd.
Ik had een beeld voor ogen om veel mensen die stotteren bij elkaar te brengen, en hen te inspireren met verschillende workshops, optredens en ontmoeting. Toen ben ik zelf mensen uit mijn netwerk gaan benaderen of ze er aan mee wilden werken, en gelukkig kreeg ik al snel veel positieve respons.
De naam Stotterfestival kwam opeens spontaan bij mij op. Het was een hele organisatie, maar het is echt precies zo gelopen zoals ik voor ogen had. We hebben ook heel veel nieuwe mensen bereikt die eerder nooit van de vereniging gehoord hadden. Als je het mij vraagt was dit dan ook niet de laatste keer dat we zoiets organiseren 🙂  

Toevallig zijn we nu ook net weer in gesprek met een aantal mensen en organisaties om dit jaar opnieuw een soort festival of ontmoeting rond Wereldstotterdag te organiseren. Wel in een iets andere en ruimere opzet en op een andere locatie.
De datum 21 oktober is in ieder geval al gepland. Ik zou zeggen: houd die datum alvast vrij in je agenda en houd de verdere berichtgeving hierover in de gaten :).
Als je zelf ook aan die dag bij wilt dragen of betrokken wilt zijn bij andere activiteiten laat het ook weten. 

Ook ben je betrokken bij wereldwijde organisaties en bezoek je conferenties. Wat zijn de internationale activiteiten voor het dit jaar? 

Ik ben inderdaad behoorlijk internationaal betrokken bij verschillende initiatieven rond stotteren. Wat ik merk is dat de ontmoeting met mensen die stotteren al snel een band schept, soms alsof je elkaar al jaren kent, en dat ik me al snel thuis voel bij anderen die stotteren. Alsof ik niets hoef uit te leggen, ik er ook niet vreemd op aangekeken word en het daardoor juist over hele andere dingen kan hebben dan stotteren. Het voelt daardoor voor mij ook als een dieper contact. En dat werkt zo over grenzen heen. Daardoor heb ik veel vrienden over de grens gemaakt. 

2022 was een druk internationaal jaar met twee internationale Stotterconferenties, in Montréal en Liverpool, een Europese Jongerenuitwisseling en een Nordic Meeting (waar ik niet zelf bij ben geweest).
Dit jaar is het – gelukkig –  wat rustiger, maar er staat nog genoeg op het programma. Zo organiseer ik deze zomer met stotterorganisaties uit zeven verschillende landen (Duitsland, Estland, Finland, Italië, Nederland, Spanje, Zweden) weer een Europese Jongerenontmoeting in augustus. We komen met bijna 50 mensen, vooral jongeren tussen 20 en 30 jaar, bij elkaar op een mooie locatie in Lemele, Overijssel.
Dat vraagt behoorlijk wat voorbereiding, maar is heel waardevol om te doen.
Ook is er begin september een bijeenkomst van de stotterverenigingen in Noord-Europa, de ‘Nordic Meeting’, die is deze keer in Noorwegen. Verder ben ik betrokken bij Stamily (www.stamily.org), een wereldwijde stottervereniging. Die vereniging organiseert veel online activiteiten, maar ook één keer per jaar een live activiteit. We zijn nu met elkaar aan het kijken of we in oktober op een mooie en centrale locatie een internationale ontmoeting kunnen organiseren. 

Je bent natuurcoach en begeleidt mensen met of zonder een beperking. Mensen die stotteren vinden het vaak moeilijk om voor een groep te spreken. Hoe is dat voor jou? Zijn er wel eens vervelende reacties? 

Ja, het komt niet vaak voor, maar ik heb heb wel eens meegemaakt dat mensen zijn weggelopen bij een training of workshop van mij omdat ze niet door mijn stotteren heen konden luisteren. Dat raakte mij en vond ik vervelend, maar het maakt me ook nieuwsgierig naar wat er gebeurt bij de ander. Soms komt een lacherige reactie ook wel voor, of gaan mensen al mijn zinnen afmaken. Een enkele keer heb ik wel eens de reactie gehad (toen ik op mijn naam bleef hangen): ‘Goh, ben je je naam vergeten?’. Dat is dan grappig bedoeld, maar soms beseffen mensen niet wat ze eigenlijk zeggen en hoe dat iemand die stottert kan raken. 

De laatste jaren ben ik wel iets anders tegen deze reacties aan gaan kijken. Zo’n reactie zegt namelijk, denk ik, uiteindelijk veel over die persoon zelf, en is niet alleen een reactie op mijzelf of mijn manier van spreken. Ik bedoel daarmee dat ik door mijn stotteren misschien iets bij een ander aanraak, wat bij die persoon allerlei reacties kan oproepen, ook ingegeven door de persoonlijkheid en levensgeschiedenis van de ander. Die reactie op stotteren is dan ook voor iedereen verschillend en dat begrijp ik heel goed. Als daar gelegenheid voor is, ga ik over wat er geraakt is en de reactie daarop graag met die andere persoon in gesprek. Zo’n gesprek is voor zowel mij als persoon die stottert, als de ander vaak heel leerzaam, verhelderend en verdiepend. Het geeft inzicht in elkaars persoonlijkheid en levensgeschiedenis en kan uiteindelijk ook leiden tot meer begrip. 

Vaak begin ik daarom nu een workshop naast mijn eigen introductie ook met het feit dat ik stotter, en dat het van alles bij je op kan roepen: frustratie, ongeduld, sympathie, onrust, en dat ik mensen uitnodig om bij dat gevoel stil te staan. Vervelende reacties kunnen daardoor wel gewoon blijven bestaan, en het is misschien ook goed dat die er zijn. Ik heb er nu ook geen oordeel meer over, en het raakt me daardoor ook minder.  De reactie van een ander is voor mij nu juist een uitnodiging om open te staan voor elkaar, van elkaar te leren en ook beter met elkaar in contact te komen.

En gelukkig kom ik ook hele andere reacties tegen. Zo sprak ik vorige week iemand die zei: ‘Ik vind het eigenlijk heel fijn dat je stottert als ik met jou in gesprek ben, zo heb ik voldoende tijd om over mijn reactie na te denken. Zo ervaar ik meer rust in een gesprek’. 

Wandelen in de natuur kan heel rustgevend zijn; merk je dat zelf? Heeft dat invloed op je spreken? 

Ik merk dat zelf inderdaad. Als ik in de natuur ben ervaar ik zelf minder prikkels en meer rust, het is voor mij een vorm van thuiskomen. Ik wandel ook heel graag. En uiteindelijk heeft me dat er ook toe gebracht om trainingen in de natuur te geven, of trainingen waarbij de natuur als inspiratie wordt gebruikt. In ieder geval is het in de natuur zijn voor mij een rode draad in mijn leven gaan spelen. 

De invloed op mijn spreken vind ik wat lastiger. Het is niet zo dat ik gelijk vloeiend ga spreken als ik in de natuur ben, of minder ga stotteren. Maar ik heb het gevoel alsof ik me rustiger voel en ik er ook met mijn stotteren gewoon mag zijn. En de natuur oordeelt ook niet, het is er. En wie je ook bent, of wat je ook doet, er is ruimte voor jou in de natuur. Ik houd wel van een soort aardse spiritualiteit waarbij de natuur ook kan helpen met een verbinding met jezelf en een rust in jezelf die je ergens anders of op een andere manier lastiger kunt vinden. 

Zou je stotteren in verband kunnen brengen met sociale angst? 

Ja, niet als oorzaak van stotteren. Ik ken zelf die angst niet meer, en heb nu een groot sociaal netwerk. Dat was vroeger anders; ik ben veel gepest en wist in mijn jeugd nauwelijks hoe ik vrienden kon maken. Ik kan me dan ook heel goed voorstellen dat je als gevolg van stotteren een sociale angst kunt ontwikkelen. Stotteren is iets waar je je heel erg voor kunt schamen, en wat je liever niet laat zien. Dan ga je sociale contacten mijden of misschien mijden anderen jou en weten niet hoe ze met jou en je stotteren om kunnen gaan. Ik ken verschillende mensen die als gevolg van hun stotteren in een sociaal isolement terecht zijn gekomen en vrijwel niemand meer spreken, of zelfs alleen maar schriftelijk communiceren. Dat raakt mij diep. 

Ik zou die mensen zo graag willen helpen, helpen te beseffen dat ze er ook met hun stotteren mogen zijn. Dat er begrip is voor hun stotteren, en er veel meer mensen die stotteren en anderen je ook kunnen helpen om er goed mee om te gaan.
Vanuit dat idee ben ik vorig jaar met ‘Stottermaatjes’ begonnen, waarbij mensen die stotteren en moeite hebben met sociale contacten aan iemand die stottert gekoppeld wordt om hem of haar te helpen met dagelijkse dingen. Het lijkt me heel mooi om dat verder te gaan ontwikkelen en daarmee ook meer mensen te helpen met stotteren die sociale angst ervaren. 

Op mijn vraag of je je medewerking wilde verlenen, antwoordde je “Ik spreek graag over stotteren”. Kun je daar iets meer over vertellen? 

Ja, ondanks het feit dat ik stotter vertel ik graag. Ik vind het fijn om te vertellen over wat me bezighoudt, en stotteren en de activiteiten die ik daarvoor doe houden mij erg bezig.
Ik hoop door er over te vertellen ook anderen te inspireren en te enthousiasmeren, mensen te laten ervaren dat ze niet de enige zijn die stotteren, en ik hoop dat zo’n interview als dit daarin bij kan dragen.